Analiza dotyczy klasy I, którą objęłam w roku szkolnym 2003/2004. Grupa liczyła 22 uczniów z różnych miejscowości, obejmowała zarówno środowisko wiejskie, miejskie i z byłych osiedli PGR. Prowadząc wnikliwą obserwację zachowań dzieci w czasie zajęć zintegrowanych, imprez klasowych i szkolnych zauważyłam brak spójności w działaniach zespołowych.
Opracował: Danuta Kaliszuk
1. Identyfikacja problemu Problem Integracja zespołu klasowego
Analiza dotyczy klasy I, którą objęłam w roku szkolnym 2003/2004. Grupa liczyła 22 uczniów z różnych miejscowości, obejmowała zarówno środowisko wiejskie, miejskie i z byłych osiedli PGR. Prowadząc wnikliwą obserwację zachowań dzieci w czasie zajęć zintegrowanych, imprez klasowych i szkolnych zauważyłam brak spójności w działaniach zespołowych. Najczęstsze problemy dotyczyły:
- braku umiejętności współdziałania w zespole,
- zbyt mała pewność siebie – poczucia własnej wartości,
- brak zaangażowania w życiu klasy – grupy.
Uświadomiłam sobie, że oddziaływania wychowawcze odniosą sukcesy wtedy, kiedy dojdzie do zintegrowania zespołu klasowego. Jeśli dzieci będą potrafiły współdziałać w małych grupach, to z upływem czasu dokonają tych samych zadań w większym zespole jakim jest klasa. Chcąc uzyskać taki cel pracy wychowawczej wprowadziłam dużo zajęć integracyjnych z wykorzystaniem elementów gier i zabaw kształtujących pewność siebie, umiejętność współdziałania w grupie. Tego rodzaju formy pracy mają pozytywny wpływ na komunikację w grupie, wiarę w swoje możliwości, zaangażowanie i podniesienie poziomu gotowości do współdziałania.
2. Geneza i dynamika zjawiska Dzieci wywodzą się z różnych środowisk, ale większość z dawnych osiedli PPG. Z dokonanej analizy kart dzieci 6 – letnich, wywiadów z rodzicami, pracownikiem GOPS oraz z dzielnicowym i kuratorem sądowym wynika, iż w/w grupie mam:
- rodzin niepełnych / rozbitych – 7,
- rodzin patologicznych – 6,
- dzieci objętych opieką kuratora sądowego – 2.
Rodziny otrzymują pomoc w formie darmowych obiadów w szkole, stypendia socjalne, pomoc materialną ze szkoły i innych instytucji. Nawiązanie kontaktów z domem rodzinnym, instytucjami wspomagającymi ułatwi mi pracę wychowawczą. Głównym celem programu wychowawczego jest podniesienie poczucia wartości wśród dzieci poprzez przeżycie pozytywnych doświadczeń z rówieśnikami, poczucia bezpieczeństwa w grupie, wskazanie sposobów pozwalających osiągnąć pierwsze sukcesy. Praca wychowawcza w tej klasie musi być procesem ciągłym, systematycznym i uwzględniać sytuację rodzinną dziecka, aby zintegrować zespół. W pierwszych miesiącach nauki dużo czasu przeznaczyłam na organizację zajęć w małych zespołach, początkowo z podziałem zadań, wprowadzałam ćwiczenia / większość bez materiałów pomocniczych/ kształtujące pewność siebie. Warunkiem do sukcesu jest stworzenie klimatu zaufania w grupie. Mimo, że czasami zdarzało się , że niektórzy członkowie grupy nie chcieli brać udziału ( ale przyjęłam zasadę, że nie wolno zmuszać do uczestnictwa), możliwość swobodnej obserwacji, radość innych sprawiała , że dzieci w końcu włączyły się do zabawy. I to już był pierwszy znak sukcesu. W miesiącu listopadzie została zorganizowana pierwsza impreza integracyjna z udziałem rodziców i były już widoczne pierwsze działania zespołowe, zaangażowanie w wykonanie pierwszych samodzielnych zadań.
3. Znaczenie problemu Czas dziecka w szkole dzieli się na zajęcia dydaktyczne (zintegrowane) czyli nabywanie wiadomości i umiejętności oraz czas na nawiązywanie kontaktów z rówieśnikami. Na podstawie analizy sytuacji rodzinnej dzieci, nie ulega wątpliwości iż każdy uczeń z tej klasy bez względu na sytuację rodzinną powinien mieć poczucie bezpieczeństwa i akceptacji. Zadaniem wychowawcy jest danie równej szansy wszystkim w zdobywaniu wiedzy, odnalezieniu swojego miejsca w grupie, w rozwoju zainteresowań – często w takich sytuacjach zainteresowań ukrytych, stworzenia poczucia bezpieczeństwa i poczucia własnej wartości. Brak integracji zespołu klasowego w kształceniu zintegrowanym jest przyczyną niskiej samooceny, lęku przed odrzuceniem.
4. Prognoza
Negatywna W przypadku nie podjęcia działań integrujących grupę i wprowadzeniu ćwiczeń kształtujących pewność siebie część dzieci będzie odczuwało lek przed odrzuceniem w grupie, nie będzie potrafiła współdziałać, nie ujawni swoich zainteresowań jak również w niektórych przypadkach może mieć wpływ na sukcesy edukacyjne.
Pozytywna Wdrożenie zaplanowanych działań wychowawczych zmierzających do integracji klasy wpłynie na wzrost poczucia bezpieczeństwa, umiejętność współdziałania w zespole, wzrośnie poczucie zaufania w stosunku do innych. Dziecko stanie się aktywnym członkiem grupy.
5. Propozycje rozwiązania Cel: zintegrowanie zespołu klasowego poprzez podniesienie poczucia wartości i wskazania sposobów pozwalających osiągnąć sukcesy. Działania:
- Diagnoza środowiska rodzinnego dziecka, wzajemne relacje w rodzinie dziecko – rodzic – rodzeństwo;
- Ujęcie w planie wychowawczym procesu integracji grupy, form i metod wspomagających budowanie poczucia własnej wartości;
- Organizacja pomocy i wsparcia dla rodzin będących w trudnej sytuacji materialnej;
- Współpraca z instytucjami wspierającymi rodzinę;
- Pedagogizacja rodziców;
- Ujęcie problemu dziecka z rodziny patologicznej w Planie profilaktyki szkoły.
6. Wdrażanie oddziaływań Realizację działań rozpoczęłam od analizy Kart dziecka 6 – letniego, ankiety środowiskowej, wywiadów z rodzicami, kontaktu z instytucjami wspierającymi rodzinę i ustaleniu rozmiaru problemu w klasie I. Zaplanowane działania realizowałam na kilku płaszczyznach:
- Współpraca z instytucjami wspomagającymi rodzinę; poznanie problemów wybranych rodzin, ustalenie form i metod wspierających rodzinę.
- Plany wychowawcze / I etap kształcenia; ujęcie priorytetu w zakresie dydaktyki i wychowania zmierzającego do realizacji celów związanych z:
- integracją dzieci
- kształtowaniem sfer poznawczych w celu osiągnięcia sukcesu
- wzrostem poziomu własnej wartości w kontaktach z rówieśnikami.
- Współpraca z rodzicami; wykorzystanie różnych źródeł literatury dotyczącej pedagogizacji rodziców, organizacja spotkań indywidualnych, kontakty telefoniczne, integracja rodziców poprzez udział w imprezach klasowych i szkolnych, wprowadzenie zasady współdecydowania – włączenie rodziców do decydowania o sprawach klasowych.
- Plan profilaktyki szkoły; diagnoza istniejącego problemu w klasie I wpłynęła na wprowadzenie zagadnień związanych z potrzebami i problemami dziecka z rodziny patologicznej, ujednolicenie oddziaływań wychowawczych w tej grupie dzieci wśród całego grona pedagogicznego, realizacja programu profilaktycznego zmierzającego do pomocy dziecku dysfuncyjnemu z rodziny patologicznej.
- Organizacja zajęć społecznych; pomoc dzieciom w pokonywaniu problemów edukacyjnych, rozwijanie zainteresowań, integracja grupy przez udział w różnych formach zabaw i gier kształtujących pewność siebie.
7. Efekty oddziaływań Podjęte działania wychowawcze, współpraca z domem rodzinnym i instytucjami wspierającymi rodzinę wpłynęły pozytywnie na integrację zespołu klasowego, poziom bezpieczeństwa dzieci i podniesienie poczucia wartości. W pracy wychowawczej muszę pamiętać o istniejącym problemie i w każdym kolejnym roku szkolnym jest on ujmowany, modyfikowany do potrzeb aktualnych grupy. Z uwagi na złożoność problemu w którym uczestniczą dzieci – rodzice – wychowawca – instytucje wspomagające rodzinę nie można zakończyć tych oddziaływań na I etapie edukacyjnym, należy go kontynuować w dalszych oddziaływaniach wychowawczych.
Bibliografia:
- Christopher Cindy J.: Nauczyciel – rodzic: skuteczność porozumiewania się, Gdańsk, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, 2004 nr 51 022.
- M. Łobocki: "Wychowanie w klasie szkolnej", Warszawa 1986,
- Portman Rosemarie: Gry i zabawy kształtujące pewność siebie, Kielce, Jedność, 2001.
- S. Ziemski: Problemy dobrej diagnozy, Warszawa 1973,
|